کفشهای ایمنی استاندارد نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و ایمنی کارگران در محیطهای صنعتی و ساختمانی دارند. در این محیطها، خطراتی مانند ضربههای ناگهانی، فشار زیاد، نفوذ اشیای تیز، مواد شیمیایی، حرارت، الکتریسیته و سطوح لغزنده، تهدیدی جدی برای کارکنان محسوب میشود. به همین دلیل، انتخاب کفش ایمنی مناسب و دارای تاییدیه وزارت کار و استانداردهای بینالمللی، از الزامات ایمنی محسوب میشود.
ویژگیهای کفش ایمنی استاندارد
یک کفش ایمنی کار استاندارد باید مجموعهای از ویژگیهای حفاظتی را ارائه دهد. این ویژگیها شامل:
-سرپنجه فولادی یا کامپوزیتی برای محافظت از انگشتان در برابر ضربه یا سقوط اشیا سنگین.
-زیره مقاوم در برابر سوراخ شدن جهت جلوگیری از نفوذ اشیای تیز مانند میخ یا فلزات به کف پا.
-جنس مقاوم در برابر مواد شیمیایی و حرارت، جهت استفاده در صنایع نفت، گاز یا جوشکاری.
-کفی ضد لغزش برای حفظ تعادل و جلوگیری از سر خوردن در محیطهای خیس یا روغنی.
-عایق در برابر جریان الکتریسیته برای محافظت در محیطهای دارای خطر برقگرفتگی.
استانداردهای بینالمللی و ملی کفش ایمنی
در کشورهای مختلف، تولید و عرضه کفشهای ایمنی تحت نظارت سازمانهای رسمی و با رعایت استانداردهای خاص انجام میگیرد. مهمترین استانداردهای جهانی عبارتند از:
1.-ASTM F2413-11 (ایالات متحده)
این استاندارد توسط سازمان ASTM International تدوین شده و شامل الزامات محافظت از انگشتان پا، مقاومت در برابر ضربه و فشار، حفاظت الکتریکی، و مقاومت در برابر نفوذ اشیاء به کف کفش است. این استاندارد یکی از معتبرترین مراجع در آمریکاست.
2.EN ISO 20345(اروپا)
استاندارد کفش ایمنی اروپا که ویژگیهایی نظیر مقاومت در برابر ضربه، نفوذ آب، حرارت و مواد شیمیایی را شامل میشود. این استاندارد با علائم S1 تا S5 سطح ایمنی کفش را مشخص میکند؛ مثلاً S3 به معنی مقاومت بالا در برابر آب، سوراخ شدن و ضربه است.
3.AS/NZS 2210.3:2009 (استرالیا و نیوزیلند)
در این استاندارد نیز حفاظت کامل از پا در برابر ضربه، نفوذ، لغزش و شوک الکتریکی تعریف شده و مورد ارزیابی قرار میگیرد.
4.CSA Z195:14(کانادا)
این استاندارد بر حفاظت از انگشتان، مقاومت در برابر نفوذ، آب، و شوک الکتریکی تأکید دارد. وجود سرپنجه فولادی و زیره مقاوم در آن الزامی است.
5.BSI BS EN ISO (بریتانیا)
این استاندارد مخصوص کفشهای کاری است که سری محافظ ندارند اما باید در برابر لغزش، نفوذ و ضربه مقاومت داشته باشند.
6.JIS T (ژاپن)
در ژاپن نیز استاندارد JIS برای کفشهای ایمنی وجود دارد که بر حفاظت از پا در برابر سوراخ شدن، ضربه و مواد خطرناک تمرکز دارد.
تاییدیه وزارت کار برای کفش ایمنی
در بسیاری از کشورها از جمله ایران، وزارت کار بهعنوان مرجع اصلی ایمنی، تاییدیههایی برای کفشهای ایمنی صادر میکند. این تاییدیهها تضمین میکنند که کفش مورد نظر با الزامات قانونی و فنی ایمنی محیط کار مطابقت دارد. در نتیجه هنگام خرید کفش ایمنی، علاوه بر برند و قیمت، باید به تاییدیه وزارت کار نیز توجه ویژه داشت.
کفش ایمنی استاندارد یکی از مهمترین تجهیزات فردی در محیطهای کاری است که میتواند از صدمات جدی جلوگیری کند. شناخت استانداردهای جهانی مانند ASTM، EN ISO، CSA و JIS، و توجه به تاییدیه وزارت کار، راهنمایی مطمئن برای انتخاب کفش ایمنی مناسب خواهد بود. چنین کفشی نه تنها محافظت فیزیکی از پا را تأمین میکند، بلکه ضامن آرامش خاطر کارگر در حین انجام وظایف پرخطر نیز هست.
در انتخاب کفش ایمنی، راحتی، بهداشت، دوام و پیشگیری از آسیبدیدگی اهمیت زیادی دارد. یک کفش کار استاندارد باید علاوه بر ایمنی، ویژگیهای مناسبی برای استفاده طولانیمدت در شرایط سخت محیط کاری داشته باشد. در ادامه، این ویژگیها به زبانی دیگر تشریح شدهاند:
-راحتی و بهداشت پا
برای افزایش راحتی هنگام کار، کفش ایمنی باید پشتیبانی مناسبی از کف پا داشته باشد. استفاده از فناوریهایی مانند لایههای ژلدار، فومهای نرم یا فنرهایی که فشار را جذب میکنند، به کاهش خستگی کمک مینماید.
همچنین تهویه مناسب نقش مهمی در حفظ سلامت پا دارد. کفشهای ایمنی باید دارای سوراخهای ریز یا سیستمهای جریان هوا باشند تا تعریق پا را کاهش داده و از ایجاد بوی ناخوشایند جلوگیری کنند.
کفی داخلی نیز باید نرم، ضد لغزش و ضد تعریق باشد تا پا در جای خود ثابت بماند و در ساعات طولانی دچار ناراحتی نشود.
-دوام و طول عمر کفش
کفش کار باید از موادی ساخته شده باشد که در برابر سایش، خراش و ضربه مقاومت بالایی داشته باشند؛ بهویژه در نواحی جلویی و پاشنه. استفاده از چرم مصنوعی با کیفیت یا متریال مقاوم دیگر، دوام کفش را تضمین میکند.
دوختهای محکم، بهویژه دوختهای دوبل یا مخفی، از جدا شدن اجزای کفش جلوگیری کرده و استحکام آن را افزایش میدهند.
همچنین ساختار کلی کفش، از جمله یراقآلات، بندها و زیره، باید در برابر فشار، حرارت و رطوبت مقاوم باشد.
-ایمنی و جلوگیری از آسیب
برای محافظت از انگشتان پا در برابر ضربه، استفاده از سرپنجههای فولادی یا کامپوزیتی ضروری است.
در عین حال، کاهش وزن کلی کفش با استفاده از متریال سبک اما مقاوم، به کاهش خستگی و افزایش راندمان کاری کمک میکند.
زیرههای کفش باید منعطف، مقاوم و دارای خاصیت جذب فشار باشند تا ضربات وارده به پا را کاهش داده و خستگی را کم کنند.
طراحی ارگونومیک کفش نیز بسیار مهم است؛ چرا که توزیع یکنواخت وزن و کاهش فشار بر کف پا از آسیب به ستون فقرات و مفاصل جلوگیری میکند.
از دیگر ویژگیهای مهم، ضد آب بودن لایههای داخلی و مقاومت در برابر مواد شیمیایی است تا پا در شرایط سخت کاری ایمن باقی بماند.
در انتخاب کفش ایمنی، محافظت در برابر عوامل خطرناکی مانند حرارت، برقگرفتگی، سرما و لغزش، از اهمیت بالایی برخوردار است. ویژگیهای کلیدی این کفشها را میتوان بهصورت زیر بازنویسی کرد:
-محافظت در برابر حرارت، آتش و برقگرفتگی
برای مقابله با دمای بالا و خطر برق، کفشهای ایمنی باید از متریال مقاوم و فناوریهای محافظتی بهرهمند باشند:
چرم نسوز و مقاوم به حرارت:
استفاده از چرمهای مخصوص یا ترکیباتی که در برابر شعله و گرمای مستقیم مقاومت دارند.
لایههای عایق حرارتی:
بهکارگیری مواد چندلایه در ساختار کفش برای جلوگیری از انتقال گرما به داخل و حفظ دمای داخلی متعادل.
زیرههای ضد الکتریسیته ساکن (آنتیاستاتیک):
طراحی شده از لاستیک یا پلیمرهایی که خطر برقگرفتگی ناشی از الکتریسیته ساکن را کاهش میدهند.
عایق الکتریکی کامل:
برخی کفشها دارای ساختاری هستند که امکان هدایت جریان برق را کاملاً از بین میبرد و فرد را از شوکهای ناگهانی محافظت میکند.
-حفظ گرمای پا در محیطهای سرد
در شرایط کاری سرد و مرطوب، پاها باید گرم و خشک باقی بمانند:
عایقکاری حرارتی داخلی:
وجود لایههایی با خاصیت حفظ گرما باعث میشود دمای پای کاربر در برابر سرمای محیط حفظ شود.
بافتهای تنفسپذیر و عایق:
این نوع مواد هم گرما را حفظ میکنند و هم اجازه تبادل هوای مناسب برای جلوگیری از تعریق را میدهند.
-جلوگیری از لغزش
سطوح لغزنده یکی از رایجترین عوامل بروز حادثه در محیط کار هستند، به همین دلیل کفش باید ویژگیهای ضد لغزش قوی داشته باشد:
زیرههای ضد لغزش:
ساخته شده از ترکیباتی مثل لاستیک مخصوص که اصطکاک زیادی با سطح ایجاد کرده و مانع از سر خوردن میشوند.
طرحهای خاص در زیره کفش:
شیارها یا خطوط اصطکاکی که عملکرد کفش را در محیطهای لغزنده تقویت میکنند.
مقاومت در برابر رطوبت و مایعات صنعتی:
برخی از کفشها مخصوص محیطهایی مانند آشپزخانهها، کارخانههای شیمیایی یا مراکز درمانی طراحی شدهاند.
تطابق با استانداردهای جهانی:
مانند استاندارد EN ISO یا ASTM F که مشخص میکنند کفش تا چه حدی از ویژگی ضد لغزش برخوردار است.
علائم و استانداردهای ایمنی درج شده روی کفش
بسیاری از کفشهای ایمنی دارای نشانهها و کدهای اختصاری هستند که اطلاعاتی درباره سطح ایمنی آنها ارائه میدهد:
-EN: مخفف استانداردهای اروپایی (European Norm).
-ISO: نشاندهنده رعایت استانداردهای بینالمللی تدوینشده توسط سازمان ISO.
-S1، S2، S3: سطوح مختلف ایمنی در استاندارد EN ISO ، که هر چه عدد بالاتر رود، ایمنی کفش کاملتر میشود:
-S1: محافظت در برابر ضربه تا 200 ژول، مقاوم در برابر لغزش و دارای خاصیت آبگریزی جزئی
-S2: شامل تمام ویژگیهای S1، بهعلاوه مقاومت در برابر نفوذ آب تا 60 دقیقه.
-S3: تمامی ویژگیهای S2 بههمراه زیره ضد سوراخ شدن برای حفاظت در برابر اجسام نوکتیز.
-SB، S1P، SBP: این کدها نیز به ویژگیهایی مثل مقاومت در برابر ضربه، پایداری زیره و محافظت در برابر سوراخ شدن اشاره دارند.
سخن آخر
در انتخاب و خرید کفش ایمنی، توجه به تأییدیه وزارت کار اهمیت ویژهای دارد، چرا که این تأییدیه نشاندهنده رعایت استانداردهای لازم جهت حفاظت از نیروی کار در محیطهای صنعتی و پرخطر است. کفشهایی که دارای این تأییدیه هستند، از نظر ساختار، جنس و عملکرد، بهطور دقیق بررسی شده و برای استفاده در محیطهای کاری تأیید شدهاند. زرین دوخت به عنوان یکی از مراکز معتبر عرضه تجهیزات ایمنی، انواع کفش ایمنی استاندارد و مورد تایید وزارت کار را با تنوع بالا و کیفیت تضمینشده در اختیار مشتریان قرار میدهد.
پرسشهای متداول
1. چگونه مطمئن شویم کفش ایمنی دارای استاندارد است؟
با بررسی علائمی مانند EN، ISO و کدهایی نظیر S1، S2، S3 روی برچسب یا داخل کفش، و اطمینان از داشتن تأییدیه وزارت کار میتوان از استاندارد بودن کفش مطمئن شد.
2. آیا کفش ایمنی باید دقیقاً همسایز کفش معمولی باشد؟
بله، اما توصیه میشود هنگام خرید، کفش را با جوراب کاری امتحان کرده و از راحتی آن در استفاده طولانیمدت اطمینان حاصل کنید؛ چرا که فضای زیاد یا کم ممکن است ایمنی را کاهش دهد.
3. چه تفاوتی بین کفشهای ایمنی S1، S2 و S3 وجود دارد؟
کفش S1 برای محیطهای خشک مناسب است، S2 در برابر نفوذ آب مقاومت دارد، و S3 علاوه بر ویژگیهای S2، زیرهای مقاوم در برابر اجسام نوکتیز و خطر سوراخ شدن دارد.
نظرات: